Het gelijktijdig inrichten van de tentoonstelling opgedragen aan Jan Hoet en de mid-career presentatie van het werk van Berlinde De Bruyckere in het S.M.A.K. is een prachtig idee.
De hommage aan Hoet draagt een lange, maar terechte naam : “Collectieonderzoek III: Kunst In Europa Na ‘68”. Ze verwijst naar een tentoonstelling gemaakt door Jan Hoet in 1980. En de titel dekt de lading, ze toont inderdaad de kunst van de jaren 60 tot 80 van vorige eeuw.
De doolhofachtige presentatie van de tentoonstelling is verassend en geslaagd, en de getoonde werken zijn interessant. Interessant omdat ze een kunsthistorisch nut hebben, maar dan met het accent op het tweede deel van het woord. De bezoekers, geboren na 1968, zullen deze kunst periode kunnen ontdekken en het zal hen de mogelijkheid bieden beter het hoe en waarom begrijpen van wat er vandaag gemaakt en geproduceerd wordt. Veel van deze werken geven een gevoel van “déjà vu” en dat komt omdat vandaag nog te veel kunstenaars op de zelfde manier aan het werk zijn. Vijftig jaar terug waren veel van de getoonde kunstenaars baanbrekend, vandaag vallen de kunstenaars echter in herhaling. Veel van de getoonde werken zouden trouwens al in het gebouw aan de overkant (Museum voor Schone Kunsten) kunnen / moeten getoond worden. Maar zeker het opgezette labyrint doorlopen als u naar Berlinde De Bruyckere gaat kijken.
Berlinde De Bruyckere wordt zeker de kaskraker voor het SMAK en daar zij blijft doorlopen tot 15 februari, zal ze ook het jaar 2015 helpen slagen. Er is inderdaad zó veel (media) aandacht aan besteed sinds de “Kreupelhout – Cripplewood” installatie in de Biënnale van Venetië in 2013, dat vanaf dag één de liefhebbers EN de toeristen, deze installatie wil zien. Het fenomeen van de Joconde in het Louvre, of de Nachtwacht in Rijksmuseum, iedereen wil het gezien hebben, moet er kunnen over spreken. Het overige van de tentoonstelling wordt er dan maar bij genomen. Dan zal ik maar de beeldenstormer spelen: het is monumentaal, zelfs overweldigend, maar ik ben ontgoocheld. Er zijn voor mij verschillende andere werken te zien die meer de moeite waard zijn. In vergelijking met haar ander beeldhouwwerk mist het de elegantie, de poëtische esthetica, die haar andere lichamen wel hebben. En om nog meer tegen de stroom in te gaan van de onvoorwaardelijke fans, beschouw ik Kreupelhout samen met de hangende of liggende paarden tot het mindere werk van De Bruyckere.
Voor mij zijn haar met waterverf ingekleurde tekeningen DE revelatie van deze tentoonstelling en ik vind het merkwaardig, en onverklaarbaar, dat Berlinde altijd wordt geprezen voor haar beeldhouwwerk, maar dat ik zelden dezelfde lofzang hoor over haar tekeningen.
Men zou kunnen denken dat het schetsen of voorstudies zijn om ze latere in haar beelden te gaan verwerken, quod non, maar ook al zou het zo zijn, elke tekening staat op zich zelf en vormt een zelfstandig en perfect kunstwerk. Kreupelhout en hangende of liggende paarden mogen dan de eyecatchers zijn, de blockbusters die de massa naar het SMAK moeten lokken, maar hopelijk zal een groot deel van die toeristen ook in ban geraken van haar tekenwerk.
Vrolijk wordt je niet van deze bijna anorexia lichamen, maar ze hebben wel een grote elegantie en lijken zich te bewegen binnen een irrationele droomwereld.
De mededeling van het SMAK
Met ‘Sculptures & Drawings. 2000-2014’ brengt S.M.A.K. de eerste mid-career presentatie van het oeuvre van Berlinde De Bruyckere (°1964, Gent). Deze tentoonstelling toont een honderdtal werken die tot nu toe niet of nauwelijks in België waren te zien. De kunstenaar werkte in het voorbije decennium immers voornamelijk in musea en instituten in het buitenland.
De tentoonstelling toont geen chronologisch overzicht maar is opgevat als een wandeling langs een uitgelezen selectie tekeningen, sculpturen en installaties die de evolutie en nuances van het oeuvre onthult. De kernmotieven van het oeuvre van De Bruyckere komen er duidelijk aan bod : de kwetsbaarheid van de mens als inhoudelijk thema; het lijdende lichaam als bron van haar beeldtaal. De presentatie bevat vroeg werk in textiel en sculpturen in paardenhuid waarmee zij wereldwijde faam verwierf. In de beelden van was is de geleidelijke evolutie zichtbaar van menselijke lichamen naar wezens tussen plant en dier. Daarin vormt ‘Kreupelhout- Cripplewood’ (2012-‘13), de monumentale installatie die te zien was op de Biënnale van Venetië in 2013, de spil. Tot slot vormen de tekeningen een wezenlijk onderdeel van deze tentoonstelling. Ze hangen in reeksen bijeen in dezelfde ruimtes als de sculpturen en versterken de associaties en kruisbestuivingen die alle werken met elkaar verbinden.
Practisch
Jan Hoetplein 2
9000 Gent
Het museum is dagelijks open van 10:00 tot 18:00, sluitingsdag is op maandag. Sluiting kassa’s: 30 min. voor sluiting museum. Het museum is gesloten op 31/12/2013 en op 01/01/2014.
– 12 euro pp: individueel bezoek
L’organisation parallèle de l’exposition en hommage à Jan Hoet et la présentation à mi- carrière de l’œuvre de Berlinde De Bruyckere au S.M.A.K. est une excellente idée. Cet hommage à J. Hoet porte un titre assez long : “Etude de collection III : L’art en Europe après ‘68” et ce titre se dit bien ce que l’on peut y voir, car elle montre l’art produit des années ’60 à 80 du siècle dernier.
L’exposition se présente comme une sorte de labyrinthe et elle surprend mais réussie. Les œuvres montrées sont intéressantes car elles ont un intérêt pour l’histoire de l’art. Les visiteurs nés après 1968 pourront découvrir cette période l’art et leur permettra de mieux comprendre le comment et le pourquoi de ce qui est créé et produit aujourd’hui.
Beaucoup de ces œuvres donnent un sentiment de “déjà vu” et cela parce que trop d’artistes travaillent encore de la même façon. Il y a cinquante ans, beaucoup des artistes ici représentés, étaient révolutionnaire, ceux d’aujourd’hui versent dans la répétition. Plusieurs des œuvres exposées devraient ou pourraient avoir leur place dans le bâtiment d’en face (Musée des Beaux-Arts). Mais n’hésitez pas de parcourir le mini-labyrinthe avant d’aller voir Berlinde De Bruyckere.
Berlinde De Bruyckere sera certainement l’exposition phare de l’année pour le SMAK et cela durera encore l’année prochaine, vu qu’elle ne se termine que le 15 février 2015. Il y a eu un telle battage médiatique depuis l’installation de “Kreupelhout – Cripplewood” à la Biennale de Venise en 2013, que dès le premier jour les amateurs ET les touristes veulent voir l’installation. C’est le phénomène de La Joconde au Louvre ou de la Ronde de Nuit au Rijksmuseum, tout le monde doit l’avoir vu, doit pouvoir en parler. Le reste de l’exposition est vu en passant. Je ferai donc figure d’iconoclaste : c’est surprenant et monumental mais je suis déçu. Pour moi il y a plusieurs autres œuvres qui valent tout autant, si pas plus la peine. Elle manque l’élégance et l’esthétique poétique que l’on retrouve dans ses autres sculptures. Et pour aller encore plus à l’encontre de ses amateurs inconditionnels, je considère son Kreupelhout – Cripplewood, ensemble avec ses chevaux couchés ou pendus, comme les moins réussis. En revanche, pour moi, ses dessins colorés à l’aquarelle sont LA révélation de cette exposition et je trouve remarquable et inexplicable que Berlinde soit toujours loué pour sa sculpture, mais que j’entends rarement les mêmes louanges pour ses dessins.
On pourrait penser que ce sont des esquisses ou des études pour ses sculptures, quod non, mais même s’il en était ainsi, chaque dessin est une œuvre d’art à part entière. Kreupelhout et ses chevaux pendus ou couchés sont les objets phares et les blockbusters qui doivent attirer les foules au SMAK mais j’espère qu’une grande partie de ces touristes tomberont sous le charme de ses dessins.
Ces corps d’anorexiques ne vous rendront pas joyeux, mais ils ont une élégance et semblent se mouvoir dans un monde de rêve irrationnel.
Le communiqué du SMAK
Avec ‘Sculptures & Drawings. 2000-2014’, le S.M.A.K. propose la première présentation à mi-carrière de l’œuvre de Berlinde De Bruyckere (°1964, Gand). Cette exposition montre une centaine d’œuvres que l’on n’a pas encore ou à peine pu admirer en Belgique jusqu’à présent. Car durant cette dernière décennie, l’artiste a travaillé surtout dans des musées et des instituts à l’étranger.
L’exposition ne propose pas d’aperçu chronologique, mais est considérée comme une promenade le long d’une sélection exquise de dessins, sculptures et installations qui mettent en lumière l’évolution et des nuances de l’œuvre. Les motifs clés de l’œuvre de De Bruyckere transparaissent clairement: la vulnérabilité de l’humain comme thème de fond; le corps en souffrance comme source de son langage visuel.
La présentation contient des œuvres des débuts en textile et des sculptures en peau de cheval qui lui ont permis d’acquérir une notoriété mondiale. Les œuvres en cire visualisent l’évolution progressive de corps humains vers des êtres entre végétal et animal. Et ‘Kreupelhout – Cripplewood’ (2012-’13), l’installation monumentale qu’on a pu voir jusqu’à présent seulement à la Biennale de Venise en 2013, en constitue l’axe médian. Pour finir, les dessins constituent une partie essentielle de cette exposition. Ils sont regroupés en séries dans les mêmes salles que les sculptures et renforcent les associations et les pollinisations croisées qui relient toutes les œuvres les unes aux autres.
Informations pratiques
€ 12: visite individuelle
mardi-dimanche 10-18 h
S.M.A.K. – Jan Hoetplein 2 – 9000 Gent
